Αντισώματα: Ολοκληρωμένος έλεγχος της άμυνας του οργανισμού απέναντι στον κορωνοϊό

Ο έλεγχος αντισωμάτων χρησιμεύει κυρίως για να δείξει την ανοσολογική αντίδραση του οργανισμού μας στη λοίμωξη SARS-CoV-2 και να μας δώσει πληροφορίες για την προστατευτική ανοσία που διαθέτει ο οργανισμός μας έναντι μελλοντικής επαναλοίμωξης COVID-19. Ο έλεγχος αντισωμάτων δεν πρέπει να χρησιμοποιείται για διάγνωση της οξείας λοίμωξης COVID-19.

Τα άτομα με λοίμωξη Covid-19 αναπτύσσουν φυσική ανοσία, αλλά ο βαθμός και η διάρκεια αυτής της ανοσίας δεν είναι πλήρως κατανοητά και διαφέρουν από άτομο σε άτομο. 

Συνήθως όσοι εμφανίσουν μέτρια και σοβαρή συμπτωματολογία παράγουν υψηλούς τίτλους αντισωμάτων (υψηλό αριθμό αντισωμάτων), ενώ όσοι ήταν ασυμπτωματικοί ή εμφάνισαν ήπια συμπτώματα παράγουν χαμηλούς τίτλους (χαμηλό αριθμό αντισωμάτων).

Ο έλεγχος για προηγούμενη λοίμωξη COVID-19 γίνεται με τη μέτρηση ολικών IgG αντισωμάτων. Εάν η εξέταση βγει θετική θα μπορούσε να γίνει συμπληρωματικά και έλεγχος εξουδετερωτικών αντισωμάτων και κυτταρικής ανοσίας, ώστε να έχουμε μια ολοκληρωμένη εικόνα για την προστασία του οργανισμού μας απέναντι στον κορωνοϊό.

Μια εξέταση που μας δείχνει την παρουσία ή όχι αντισωμάτων (ποιοτικός προσδιορισμός) είναι αρκετή για να μας δώσει την πληροφορία αν κάποιος πέρασε κάποια στιγμή στο παρελθόν λοίμωξη COVID-19. Εάν ωστόσο θέλουμε περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το αν ο οργανισμός μας διαθέτει προστασία από μελλοντική λοίμωξη, θα πρέπει να γνωρίζουμε και τον τίτλο αντισωμάτων (ποσοτικός προσδιορισμός αντισωμάτων). Αν και δεν έχουν καθοριστεί σαφή όρια τίτλων ανοσίας, όσο μεγαλύτερος είναι ο τίτλος, τόσο μεγαλύτερη προστασία διαθέτουμε.

Με απλή αιμοληψία.

Η παρουσία αντισωμάτων δεν σημαίνει απαραίτητα και προστασία από μια μελλοντική επαναλοίμωξη. Η ικανότητα άμυνας του οργανισμού μας με τα αντισώματα εξαρτάται τόσο από τον αριθμό τους όσο και από την «ποιότητα» τους. Πρόσφατες μελέτες έδειξαν ότι η λειτουργικότητα των αντισωμάτων που παράγονται έναντι του SARS COV 2, ακόμα και αυτή των εξουδετερωτικών δεν είναι το ίδιο αποτελεσματική, δεδομένου ότι συχνά ένα ποσοστό αυτών αν και συνδέονται στον ιό (δεσμευτική δράση), η σύνδεση τους δεν είναι αρκετά σταθερή ώστε να αποτρέψουν την είσοδο του στα ανθρώπινα κύτταρα (εξουδετερωτική δράση).

Εάν κάποιος έχει περάσει τη λοίμωξη COVID-19 (συμπτωματικός ή όχι) θα μπορούσε να ελέγξει την φυσική ανοσία που ανάπτυξε, μέσω της μέτρησης των ολικών IgG αντισωμάτων, των εξουδετερωτικών αντισωμάτων και των επιπέδων κυτταρικής ανοσίας του.

Μετά τον εμβολιασμό θα πρέπει να ελεγχθεί ο τίτλος των ειδικών αντισωμάτων που παράγονται, των anti-S αντισωμάτων του SARS-CoV-2 και να συνδυαστεί με έλεγχο κυτταρικής ανοσίας ώστε να δοθεί μια ολοκληρωμένη εικόνα της ανοσοαπόκρισης που ανέπτυξε ο εμβολιαζόμενος. Τα τεστ αυτά συστήνεται να διενεργούνται όταν ολοκληρωθεί η συνολική ανοσοαπόκριση του οργανισμού μας και για τους δυο τύπους ανοσίας  δηλ. 20 ημέρες μετά και την 2η εμβολιαστική δόση.

Τα αντισώματα που προστατεύουν αποτελεσματικά από μια μελλοντική επαναλοίμωξη ονομάζονται εξουδετερωτικά και είναι αυτά που έχουν την ικανότητα να μπλοκάρουν σταθερά το βασικό όπλο εισβολής του νέου ιού, την γλυκοπρωτεΐνη που σχηματίζει την ακίδα S (Spike) με την οποία προσκολλάται ο ιός στους ACE2 υποδοχείς των ανθρώπινων κυττάρων και διεισδύει με αυτόν τον τρόπο στον οργανισμό μας.

Ο ποσοτικός ή ποιοτικός προσδιορισμός των ολικών IgG για την COVID-19 χρησιμεύει ως γενικός δείκτης προηγούμενης λοίμωξης. Ο ποσοτικός προσδιορισμός των anti-S IgG αντισωμάτων ανιχνεύει την ειδική ανοσιακή απάντηση που παράγεται μετά τον εμβολιασμό. Οι δοκιμές αυτές προσφέρουν έναν ποσοτικό προσδιορισμό των IgG αντισωμάτων, δεν μας δίνουν όμως πληροφορίες σχετικά την εξουδετερωτική ικανότητα αυτών. Το τεστ ανίχνευσης εξουδετερωτικών αντισωμάτων δεν μας προσφέρει ποσοτικό προσδιορισμό αντισωμάτων αλλά τα ποιοτικά χαρακτηριστικά τους και συγκεκριμένα την ικανότητα δράση τους ως εξουδετερωτικά. To test αυτό περιλαμβάνει εκτός των IgG και άλλες κατηγορίες αντισωμάτων.

Ο έλεγχος συνιστάται σε άτομα με ιστορικό λοίμωξης COVID-19 (με ή χωρίς συμπτώματα) και σε άτομα που έχουν εμβολιαστεί έναντι του ιού. Επιπλέον μετά από εμβολιασμό, η εξέταση αυτή συνίσταται να συνδυάζεται με τον ποσοτικό προσδιορισμό anti-S αντισωμάτων ώστε να προκύπτει μια ολοκληρωμένη εικόνα της ανοσιακής ανταπόκρισης του εξεταζόμενου μέσω της παραγωγής των αντισωμάτων.

Το τεστ ανίχνευσης των εξουδετερωτικών αντισωμάτων προσφέρει μια ποιοτική εκτίμηση της εξουδετερωτικής δράσης των αντισωμάτων όλων των κατηγοριών (IgM, IgG και IgA) έναντι του SARS-COV-2 του εξεταζόμενου. Το αποτέλεσμα που παίρνουμε στα χέρια μας μας δίνει την πληροφορία του ποσοστού των αντισωμάτων που εχουν την ικανότητα να παρεμποδίζουν τη σύνδεση και είσοδο του ιού στα ανθρώπινα κύτταρα. Δεν μας δίνει ωστόσο πληροφορία σχετικά με τον αριθμό των αντισωμάτων που έχουν παραχθεί.

Το τεστ συστήνεται να διενεργείται όταν ολοκληρωθεί η συνολική παραγωγή των αντισωμάτων, δηλαδή 20 ημέρες μετά και την 2η εμβολιαστική δόση και τουλάχιστον 14 ημέρες είτε μετά την έναρξη των συμπτωμάτων, είτε μετά την εργαστηριακή επιβεβαίωση της λοίμωξης (θετικό μοριακό test RT-PCR).