fbpx

Νέα δεδομένα στην κυτταρολογική προσέγγιση του καρκίνου της ουροδόχου κύστεως

Παυλίνα Αθανασιάδου
Οµ. Καθηγήτρια Παθολογικής Ανατοµικής – Κυτταρολογίας Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ,
Υπεύθυνη Τµήµατος Κλινικής Κυτταρολογία του Οµίλου Βιοιατρική

30/02/21 – 3min. read

O καρκίνος της ουροδόχου κύστεως είναι το δεύτερο σε συχνότητα νεόπλασµα του ουροποιητικού συστήµατος. Στις ΗΠΑ κάθε χρόνο περισσότερα από 70.000 άτοµα διαγιγνώσκονται µε καρκίνο της ουροδόχου κύστεως και περισσότερα από 14.000 θα καταλήξουν από τη νόσο. Η κυτταρολογική ούρων είναι η πιο συχνή εξέταση που χρησιµοποιείται για τη διάγνωση των ουροθηλιακών νεοπλασµάτων, αφορά τη µικροσκοπική εκτίµηση είτε των επιχρισµάτων ούρων ελεύθερης ούρησης είτε των εκπλύσεων της ουροδόχου κύστεως και βασίζεται στην εκτίµηση των µορφολογικών χαρακτήρων των αποφολιδούµενων εκ του ουροθηλίου κυττάρων.

Η ευαισθησία της εξέτασης για τα υψηλού βαθµού κακοηθείας νεοπλάσµατα ανέρχεται στο 84%, ενώ για τα χαµηλού βαθµού είναι χαµηλή, 30%-60%
, γεγονός που εξηγείται από τη µη ύπαρξη σηµαντικών διαφορών µεταξύ των κυτταροµορφολογικών χαρακτήρων των χαµηλού βαθµού κακοηθείας νεοπλασµάτων και των αντιδραστικού τύπου αλλοιώσεων, καλοήθους αιτιολογίας.

Η θετική κυτταρολογική ούρων αντανακλά την παρουσία κακοήθους αλλοίωσης στο ουροποιητικό σύστηµα, ενώ η αρνητική κυτταρολογική δεν αποκλείει την παρουσία νεοπλάσµατος, λόγω υποεκτίµησης του αποτελέσµατος, που µπορεί να βασίζεται σε όρους όπως ατυπία, ατυπία – ύποπτη για κακοήθεια, µη διαγνωστική ατυπία κ.λπ.

Πρόσφατα ενεργοποιήθηκε το Σύστηµα των Παρισίων (Paris System 2016), για την απόδοση της ορολογίας της κυτταρολογικής ούρων, ώστε να υπάρχει κοινή ονοµατολογία για την επικοινωνία µεταξύ των κυτταρολόγων.

Τις τελευταίες δύο δεκαετίες, αν και αναπτύχθηκαν νέες τεχνικές, σηµαντικότερες των οποίων θεωρούνται ο ανοσοφθορισµός-in situ υβριδισµός (FISH) (Uro Vysion) και η ανοσοκυτταρολογική uCyt/immunoCyt, δεν φαίνεται να επιτυγχάνεται υψηλό ποσοστό ευαισθησίας για τη διάγνωση αυτής της κατηγορίας των νεοπλασµάτων.

Υπάρχει, εποµένως, πραγµατική ανάγκη για µια µη επεµβατική, αξιόπιστη και οικονοµικά αποδοτική εξέταση για την ανακάλυψη και την παρακολούθηση του καρκίνου της ουροδόχου κύστεως.

Προσφάτως, έχει καταδειχθεί ότι ένα νέο test ούρων (Cell Detect Zetiq Technologies Ltd, Tel Aviv, Israel), που βασίζεται σε κυτταροχηµική χρώση, παρέχει υψηλή απόδοση στην ανίχνευση νεοπλασµάτων της ουροδόχου κύστεως, µε χαµηλό κόστος, συνδυάζοντας χρώµα και µορφολογία.

Το Cell Detect, σύµφωνα µε µελέτες, αυξάνει την ευαισθησία στην ανίχνευση του καρκίνου της ουροδόχου κύστεως συγκριτικά µε την κυτταρολογική ούρων και άλλες επιπρόσθετες τεχνικές, συµπεριλαµβανοµένων και των βιολογικών δεικτών. Πρόκειται για µη επεµβατική ιστοχηµική χρώση, που πραγµατοποιείται σε κυτταρολογικά δείγµατα ούρων και συνδυάζει τη χρωστική διαφορά έκφρασης µεταξύ φυσιολογικών και κακοήθων κυττάρων παράλληλα µε τη µορφολογία για τη διάγνωση του καρκίνου της ουροδόχου κύστεως.

Με το Cell Detect, ο πυρήνας των κακοήθων κυττάρων χρώννυται κόκκινος και το κυτταρόπλασµα συνήθως ροζ, ειδικά όταν τα κύτταρα σχηµατίζουν οµάδες. Τα φυσιολογικά ουροθηλιακά κύτταρα ή τα κύτταρα του πλακώδους επιθηλίου, τυπικώς, έχουν είτε σκούρο µοβ είτε πράσινο πυρήνα και πρασινόχρουν κυτταρόπλασµα. Τα φλεγµονώδη κύτταρα χρώννυνται µοβ/κόκκινα και διαχωρίζονται µε βάση τη µορφολογία. Η διακριτική ικανότητα της χρώσης σχετίζεται µε την αυξηµένη µεταβολική δραστηριότητα των καρκινικών κυττάρων και τις τιµές του pH.

Μπορεί να πραγµατοποιηθεί είτε ως αρχική χρώση για την κυτταρολογική εξέταση των ούρων (αντί της χρώσης Παπανικολάου) είτε ως επιπρόσθετη χρώση, επί παρουσίας ενδείξεως κυτταρολογικής ατυπίας και κατ’ επίκληση του ασθενούς ή του θεράποντος ιατρού έπειτα από χρώση Παπανικολάου.

Συµπέρασµα
Το Cell Detect είναι διαγνωστικό test, που βασίζεται στη µορφολογία και τη χρωστική έκφραση των κυττάρων, µε ευαισθησία 100% και ειδικότητα 85%, ενώ από µελέτες φαίνεται ότι µειώνει περίπου στο 80% τις περιπτώσεις που χαρακτηρίζονται ως αδιευκρίνιστης σηµασίας. Στο Τµήµα Κλινικής Κυτταρολογίας του Οµίλου Βιοιατρική εφαρµόζεται η µέθοδος Cell Detect για τη διάγνωση του καρκίνου της ουροδόχου κύστεως.

Ορολογία Συστήµατος των Παρισίων (Paris System)

  • Μη ικανοποιητικό / Μη διαγνωστικό
  • Αρνητικό για υψηλού βαθµού ουροθηλιακό καρκίνωµα
  • Ατυπία ουροθηλιακών κυττάρων
  • Χαµηλού βαθµού ουροθηλιακό καρκίνωµα
  • Υψηλού βαθµού ουροθηλιακό καρκίνωµα