Παθολογοανατομικό

Σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο του 4ου ορόφου επί της Λεωφόρου Κηφισίας 132 και Παπαδά, λειτουργεί ένα σύγχρονο και άρτια οργανωμένο και εξοπλισμένο Παθολογοανατομικό Εργαστήριο του Ομίλου. Στελεχώνεται από εμπειρότατο ιατρικό και παραϊατρικό προσωπικό και ειδικότερα από ιατρούς παθολογοανατόμους με υπερ 20ετή εμπειρία και διευθύνεται επιστημονικά από πανεπιστημιακό καθηγητή. Οι επιμέρους διαδικασίες, η διαχείριση της ροής περιστατικών και αποτελεσμάτων και η διασύνδεση με τις περιφερικές μονάδες του Ομίλου, υποστηρίζονται από το καταξιωμένο Τμήμα Πληροφορικής.

Το Παθολογοανατομικό Εργαστήριο έχει ως βασικό ρόλο στη μελέτη ανθρώπινων οργάνων, ιστών ή κυττάρων κατά τη διαγνωστική διερεύνηση πρακτικά όλων των νοσημάτων και όχι μόνο των νεοπλασματικών όγκων. 

ΥΠΟΔΟΜΗ & ΟΡΓΑΝΩΣΗ

Το Παθολογοανατομικό Εργαστήριο του Ομίλου διαθέτει σύγχρονα, αυτόματα μηχανήματα, τεχνολογίας αιχμής, φιλικής προς το περιβάλλον και το προσωπικό (greensolutions), που λειτουργούν κάτω από προτυπωμένες, ασφαλείς και επαναλήψιμες συνθήκες.

Ενδεικτικά αναφέρουμε το κορυφαίο, κλειστού τύπου, συνεχούς φόρτωσης αυτόματο μηχάνημα χρώσεων αιματοξυλίνης – ηωσίνης Symphony, το σύγχρονο αυτόματο μηχάνημα ιστοχημικών χρώσεων BenchMarkSpecialStainsκαι το επίσης κορυφαίο, συνεχούς ροής, αυτόματο μηχάνημα ανοσοϊστοχημικών χρώσεων και insitu υβριδισμού BenchMarkUltraτης Ventana.

Εφαρμόζονται αρχές ελέγχου ομαλής ροής υλικού (leanprocesses – workflowmonitoring) για την ομαλοποίησητου φόρτου εργασίας, την επίτευξη της βέλτιστης ταχύτητας, με την παροχή ασφαλών αποτελεσμάτων. Από τη στιγμή της εισόδου ενός δείγματος στο Εργαστήριο και μέχρι την τελική υπογραφήτης αντίστοιχης Ιστολογικής Έκθεσης, μπορεί – ανά πάσα στιγμή – να διαπιστωθεί η φάση στην οποία βρίσκεται το δείγμα, να αποτυπωθούν οι προγραμματισμένες συμπληρωματικές εξετάσεις και να δοθεί σαφής εκτίμηση του υπολειπόμενου χρόνου για την τελική διάγνωση.

ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ

Η παθολογοανατομική εξέταση θέτει τη διάγνωση αλλά και καθορίζει ή/και τροποποιεί τη θεραπευτική αντιμετώπιση των ασθενών με κακοήθη νεοπλάσματα (π.χ έλεγχος του Her2 προκειμένου να χορηγηθεί ή μη το φάρμακο Herceptin σε περίπτωση καρκίνου του μαστού). Το υλικό το οποίο μελετά ο παθολογοανατόμος αφορά-κατά κύριο λόγο, υλικό (ιστικά δείγματα) από βιοψίες, χειρουργικέςεπεμβάσεις, αναρροφήματα. Η επεξεργασία των ιστών προκειμένου να εξετασθούν στο μικροσκόπιο περιλαμβάνει μία σειρά από τεχνικές διεργασίες οι οποίες εκτελούνται από έμπειρους τεχνικούς που χρησιμοποιούν εξοπλισμό τελευταίας γενεάς που φέρει τις απαιτούμενες πιστοποιήσεις.

Ειδικότερα στο Εργαστήριο του Ομίλου Βιοιατρική διενεργούνται:

 Η πρωταρχικής σημασίας βασική ιστολογική εξέταση τομών αιματοξυλίνης και ηωσίνης και η εκτίμηση των ευρημάτων της η οποία βασίζεται αποκλειστικά στις γνώσεις και την εμπειρία του παθολογοανατόμου. Επίσης, διενεργούνται ταχείες βιοψίες (Ταχείες Ιστολογικές Εξετάσεις) σε νωπό χειρουργικό υλικό, για την ταυτοποίηση ιστών (π.χ.παραθυρεοειδής), διάγνωση νεοπλασιών και είναι πρωταρχικής σημασίας διότι προσφέρει άμεση διαγνωστική κατεύθυνση δεδομένου ότι

(α) το αποτέλεσμά της μπορεί να τροποποιήσει τη χειρουργική επέμβαση (πχ ο χειρουργός θα προχωρήσει σε αφαίρεση των λεμφαδένων της μασχάλης σε περίπτωση καρκίνου του μαστού ή όχι)
(β) ελέγχει τα εγχειρητικά όρια κατά τη διάρκεια της επέμβασης, ώστε να καθορίζονται στη συνέχεια οιπεραιτέρω χειρουργικοί χειρισμοί.

 Ειδικές Ιστολογικές Εξετάσεις σε υλικό ειδικού γνωστικού ενδιαφέροντος, όπως για παράδειγμα, οι βιοψίες μυελού τωνοστών (οστεομυελικές βιοψίες) και η ιστολογική εξέταση δέρματος και βλεννογόνων, με παράλληλη διενέργεια άμεσου ανοσοφθορισμού.

 Συμβουλευτικές Ιστολογικές Εξετάσεις σε υλικό ειδικού γνωστικού ενδιαφέροντος ή υψηλού συντελεστή διαγνωστικής δυσκολίας (λεμφικοί ιστοί, δέρμα,ουροποιητικό, μαστός, κλπ). Για το σκέλοςαυτό, υπάρχει – κατά περίπτωση – ανοικτός δίαυλος επικοινωνίας με καταξιωμένους συνεργάτες σε ειδικά κέντρα, στο εσωτερικό και το εξωτερικό.

Οι ανωτέρω εξετάσεις υποστηρίζονται και συμπληρώνονται – σε ολοένα αυξανόμενο βαθμό – από πολλές νέες εξειδικευμένες διαγνωστικές τεχνικές όπως Ιστοχημεία, ανοσοφθορισμός και ανοσοϊστοχημεία

Αναλυτικότερα πραγματοποιούνται:

α) Ειδικές ιστοχημικές χρώσεις για την ανίχνευση λοιμογόνων παραγόντων μεταξύ των οποίων αναφέρουμε:
 τις χρώσεις αργύρου για ελικοβακτηρίδια και σπειροχαίτες (Steiner),
 τις χρώσεις για μυκοβακτηρίδια (AFB), κοινά βακτηρίδια (Gram) και μύκητες (Grocott, PASD) σε ιστολογικό υλικό

β) Ειδικές ιστοχημικές χρώσεις ( για την ανίχνευση εναποθέσεων) όπως
 τις χρώσεις αμυλοειδούς, Perls
 τις ειδικές χρώσεις για τη μελέτη της παθολογίας του ήπατος, του μυελού των οστών (λ.χ. Gomori, PAS, Reticulin, Orcein) και των νεφρών (λ.χ. PASM, MassonTrichrome).

γ) Εξετάσεις άμεσου ανοσοφθορισμού (λ.χ. IgG, IgM, IgA, Igk, Igl, C1q, C3, albumin)που χρησιμοποιούνται στη διαφορική διάγνωση των πομφολυγωδών και άλλων αυτοάνοσων παθήσεων του δέρματος, των βλεννογόνων και άλλων οργάνων.

δ) Διαγνωστικές και προγνωστικές ανοσοϊστοχημικές εξετάσεις, είτε με τη μορφή μεμονωμένων δεικτών, είτε σε ομάδες (panels).

Στην ομάδα των διαγνωστικών δεικτών ανήκουν εκείνοι με τους οποίους, είτε τεκμηριώνεται η κακοήθεια ή η δυσπλασία στο υπόεξέταση υλικό όπως:

 έλεγχος p63/p504S/ERG σε βιοψίες προστάτη,
 έλεγχος CK20/CD44 για την ουροθηλιακή δυσπλασίασε βιοψίες ουροδόχου
 τεκμηρίωση της επιθηλιακής δυσπλασίας με τους δείκτες p16, Ki 67, p53 καθώς και της λοίμωξης από τον ιό HPV σε υλικό βιοψίας τραχήλου μήτρας

γίνεται τυποποίηση της ακριβούς ιστογενετικής προέλευσης της υπό διερεύνηση κακοήθειας, προκειμένου να δοθεί η κατάλληλη χημειοθεραπευτική ή/και ακτινοθεραπευτική αγωγή, όπως

διαφορική διάγνωση λεμφωμάτων
διαφορική διάγνωση νεοπλασμάτων των ωοθηκών και των όρχεων
διάκριση ιστολογικών υποτύπων των κακοήθων νεοπλασμάτων π.χ πλακώδους καρκινώματος από αδενοκαρκίνωμα πνεύμονα, τυποποίηση μεταστατικού καρκινώματος αγνώστου πρωτοπαθούς εντόπισης κ.λ.π

ε) Ιδιαίτερη επίσης θέση κατέχει η ανοσοιστοχημεία στον προσδιορισμό προγνωστικών δεικτών μεταξύ των οποίων εκείνοι που το αποτέλεσμά τους επηρεάζει άμεσα την επιλογή στοχευμένης θεραπευτικής αγωγής ή συνεκτιμώνται στα επιμέρους στατιστικά μοντέλα για τον προσδιορισμό του προσδόκιμου επιβίωσης των νεοπλασιών, όπως

 στον καρκίνο του μαστού ο προσδιορισμός των οιστρογονικών και προγεστερονικών υποδοχέων, του δείκτη κυτταρικού πολ/σμού Ki67 και της έκφρασης αυξητικών παραγόντων όπως το c-erb-B2
 στον καρκίνο του στομάχου η έκφραση αυξητικών παραγόντων όπως το το c-erb-B2
 στους στρωματικούς όγκους του γαστρεντερικού σωλήνα η έκφραση του δείκτη c-KIT
 στα υψηλής κακοηθείας νεοπλάσματα, και στα νευροενδοκρινικά νεοπλάσματα ο δείκτης κυτταρικού πολλαπλασιασμού Ki-67
 στον καρκίνο του πνεύμονα ο έλεγχος της έκφρασης του δείκτη PD-L1

Όλες οι παραπάνω παθολογοανατομικές διαγνωστικές εξέτάσεις οι οποίες αφορούν σε υλικό ιστών συνεπικουρούνται και από μέθοδους γενετικής και μοριακής βιολογίαςπου είναι πλέον απαραίτητες για τη σύγχρονη και ασφαλή προσέγγιση της παθολογοανατομικής διάγνωσης.

Ειδικότερα αναφέρουμε την Εφαρμογή τεχνικών in situ υβριδισμού (ISH) που χρησιμοποιούνται είτε στη σύγχρονη διάγνωση και θεραπεία των νεοπλασιών, είτε στην αξιολόγηση προκαρκινικών καταστάσεων και ειδικών ιστικών λοιμώξεων (λ.χ. HPV, EBV, CMV).

Στην ομάδα αυτών των εξετάσεων συμπεριλαμβάνεται ο διπλός χρωμογόνος in situ υβριδισμός με άργυρο (DualISH) και ο κλασικός φθορίζων in situ υβριδισμός (FISH) οι οποίες διενεργούνται σε νωπό και σε αρχειακό υλικό, σε συνεργασία με το άρτια εξοπλισμένο Τμήμα Μοριακής Βιολογίας του Ομίλου.

Γίνεται έλεγχος της ενίσχυσης, διαμεταθέσεων, ή άλλων δομικών καιαριθμητικών αλλοιώσεων συγκεκριμένωνγονιδίων που εμπλέκονται στηναιτοπαθογένεια διαφόρων νεοπλασιών,για τις οποίες έχουν σχεδιαστεί και εφαρμόζονται σύγχρονες εξατομικευμένες θεραπείες όπως

 έλεγχος του HER2/neu στον καρκίνο του μαστού ή του στομάχου,
 έλεγχος μεταλλάξεων των ALK και EGFR στο αδενοκαρκίνωμα του πνεύμονα
 έλεγχος μεταλλάξεων των k-Ras , MSI στο αδενοκαρκίνωμα του παχέος εντέρου
 έλεγχος μεταλλάξεων του C-KIT για τους στρωματικούς όγκους του γαστρεντερικού σωλήνα

Τέλος, επιγραμματικά αναφέρουμε επίσης τον έλεγχο μεταλλάξεων για BRAF, BRCA1 & BRCA2, CMET, CRET, MSI (micro satellite instability για τον κληρονομικό, μη πολυποδιασικό καρκίνο του παχέος εντέρου – HNPCC), με στόχο όχι μόνο την θεραπευτική παρέμβαση αλλά ακόμη και τον προληπτικό έλεγχο του συγγενικού περιβάλλοντος του ασθενούς (MSI,BRCA1&2, RET).

ΠΡΟΣΘΕΤΕΣ ΠΑΡΕΧΟΜΕΝΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ

Το Παθολογοανατομικό Εργαστήριο – κατόπιν αιτήματος του ασθενούς ή του θεράποντος – είναι σε θέση να παρέχει πρόσθετες υπηρεσίες, όπως:

 Δυνατότητα ενσωμάτωσης αντιπροσωπευτικών ιστολογικών εικόνων στις Εκθέσεις.
 Δυνατότητα ξενόγλωσσης μετάφρασης του πορίσματος, ή και του συνόλου της ιστολογικής έκθεσης.
 Επιμέλεια της συμβουλευτικής αποστολής δείγματος σε Κέντρο του Εξωτερικού (επιλογής του ασθενούς ή του θεράποντος), ή στην MayoClinic, με την οποία ο Όμιλος διατηρεί μακρόχρονη συνεργασία.

Η υπηρεσία αυτή αφορά όχι μόνο ασθενείς του Ομίλου, αλλά και εξωτερικούς ασθενείς και περιλαμβάνει: την επιλογή αντιπροσωπευτικού αρχειακού υλικού (κύβοι παραφίνης ή/και πλακίδια), με ή χωρίς τη λήψη νέων ιστολογικών τομών, σύνταξη συνοδευτικού ξενόγλωσσου πορίσματος ή μετάφραση του παρασχεθέντος πρωτοτύπου και γραμματειακή υποστήριξη για την ορθή σύνταξη των σχετικών εγγράφων αποστολής.

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ

 Χρήστος Κίττας, Ομότιμος Καθηγητής Ιστολογίας & Εμβρυολογίας, Ιατρική Σχολή, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών – Σύμβουλος
 Αντιγόνη Σουρλά, M.D., Ph.D. – Παθολογοανατόμος