Τι ξέρουμε και τι πρέπει ακόμα να μάθουμε για τον αδενοϊό;
Βασιλική Χ. Πιτυρίγκα
Ιατρός Βιοπαθολόγος / Επίκουρη Καθηγήτρια Μικροβιολογίας
ΕΚΠΑ Επιστημονικά Υπεύθυνη Κεντρικών Διαγνωστικών Εργαστηρίων
Ομίλου ΒΙΟΙΑΤΡΙΚΗ
02/06/22 – 5min. read
Το τελευταίο διάστημα, έχει παρατηρηθεί επιδημική έκρηξη σοβαρής ηπατικής φλεγμονής (ηπατίτιδα) σε υγιή παιδιά, προκαλώντας αναστάτωση στην παγκόσμια ιατρική κοινότητα. Συγκεκριμένα, μέχρι τις 21 Απριλίου 2022, είχαν καταγραφεί 169 επιβεβαιωμένα κρούσματα «οξείας ηπατίτιδας άγνωστης προέλευσης» σε παιδιά από 12 χώρες, με τη συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων (114 να εμφανίζονται στο Ηνωμένο Βασίλειο). Πολλά από τα παιδιά αυτά είναι κάτω των δέκα ετών.
Αυτό που ήταν πολύ ανησυχητικό για τους επαγγελματίες υγείας που αναφέρουν αυτές τις περιπτώσεις, είναι η σοβαρότητα της νόσου σε αυτά τα μικρά, αλλά κατά τα άλλα υγιή παιδιά. Η κυρίαρχη κλινική εικόνα ήταν η οξεία ηπατίτιδα (ηπατική φλεγμονή) με συνοδά συμπτώματα κοιλιακό άλγος, διάρροια και έμετο και σημαντικά αυξημένα τα ηπατικά ένζυμα (ασπαρτική τρανσαμινάση (AST) ή αμινοτρανσαμινάση αλανίνης (ALT) πάνω από 500 IU/L). Στις περισσότερες περιπτώσεις δεν παρουσιάστηκε πυρετός. Δεκαεπτά από αυτά χρειάστηκαν μεταμόσχευση ήπατος και ένα παιδί πέθανε από ηπατική ανεπάρκεια. Ο αριθμός των μεταμοσχεύσεων είναι πολύ υψηλότερος από αυτόν που έχει παρατηρηθεί συνήθως σε παρόμοιες χρονικές περιόδους τα προηγούμενα χρόνια. Αν και η οξεία ηπατίτιδα δεν είναι κάτι πρωτόγνωρο στα παιδιά, τα τελευταία αυτά δεδομένα είναι άνευ προηγουμένου, και μέχρι στιγμής, εξηγούνται μόνο εν μέρει.
Μετά την ολοκλήρωση της διερεύνησής των περιστατικών, όλο και περισσότερα στοιχεία δείχνουν ότι η αύξηση των σοβαρών περιπτώσεων ηπατίτιδας πιθανόν να συνδέεται με λοίμωξη από αδενοϊό. Σύμφωνα με τα επιδημιολογικά δεδομένα, ο αδενοϊός ήταν το κοινό παθογόνο που βρέθηκε σε 40 από τις 53 επιβεβαιωμένες περιπτώσεις που εξετάστηκαν στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Τι είναι ο αδενοϊός;
Οι αδενοϊοί είναι μια μεγάλη ομάδα ιών που μπορούν να μολύνουν ένα ευρύ φάσμα ζώων καθώς και τους ανθρώπους. Πήραν το όνομά τους από τον ιστό από τον οποίο απομονώθηκαν αρχικά: τις αδενοειδείς εκβλαστήσεις (αμυγδαλές).
Οι αδενοϊοί χωρίζονται σε τουλάχιστον επτά διαφορετικά είδη στα οποία παρουσιάζονται συχνά γενετικές παραλλαγές (μεταλλάξεις), όπως ακριβώς βλέπουμε και με πολλούς άλλους ιούς. Σε αυτή την περίπτωση, οι μεταλλάξεις αναφέρονται ως υποτύποι του αδενοϊού. Οι αδενοϊοί προκαλούν τις περισσότερες φορές ήπιες λοιμώξεις στον άνθρωπο. Ορισμένα είδη προκαλούν λοιμώξεις αναπνευστικού, άλλα είδη προκαλούν επιπεφυκίτιδα και μια τρίτη ομάδα προκαλεί γαστρεντερίτιδα.
Αδενοϊός – υποτύπος 41
Ο υποτύπος που έχει συνδεθεί με τα αυξημένα κρούσματα οξείας ηπατίτιδας στα παιδιά είναι ο 41, ο οποίος έχει ανιχνευθεί σε τουλάχιστον 74 περιπτώσεις μέχρι στιγμής. Ο υποτύπος 41 ανήκει στη ομάδα αδενοϊών που συνήθως σχετίζεται με ήπια έως μέτρια γαστρεντερίτιδα, με συμπτώματα κυρίως ήπιας διάρροιας, εμετού και ήπιου κοιλιακού άλγους.
Συμπτώματα αδενοϊών
Στα περισσότερα παιδιά και ενήλικες με υγιές ανοσοποιητικό σύστημα, οι αδενοϊοί προκαλούν μόνο μια ελαφριά ενόχληση, με αποτέλεσμα η λοίμωξη να αποδράμει σε μία ή δύο εβδομάδες. Η ιογενής ηπατίτιδα έχει αναφερθεί στο παρελθόν ως σπάνια επιπλοκή των λοιμώξεων από αδενοϊούς.
Εμβολιασμός κατά του Covid-19 & Αδενοϊοί
Με αφορμή το ότι ορισμένα από τα εμβόλια για τον COVID χρησιμοποίησαν αδενοϊούς, πολλοί αναρωτήθηκαν μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης αν τα εμβόλια θα μπορούσαν να είναι η αιτία αυτής της επιδημίας. Ωστόσο, αυτές οι υποθέσεις δεν ευσταθούν, δεδομένου ότι καμία από τις περιπτώσεις που αναφέρθηκαν στο Ηνωμένο Βασίλειο δεν είχε εμβολιαστεί κατά του κορωνοιού ενώ τα εμβόλια COVID που χρησιμοποιούν αδενοϊούς χρησιμοποιούν έναν διαφορετικό ιό που δεν έχει την δυνατότητα να πολλαπλασιαστεί.
Αδενοϊός : Τι πρέπει ακόμα να μάθουμε;
Πολλά είναι τα ερωτήματα που θα πρέπει να απαντηθούν. Οι ερευνητές πρέπει να διευκρινίσουν αν υπάρχει άμεση αιτιολογική συσχέτιση μεταξύ του αδενοϊού 41 και αυτών των περιπτώσεων ηπατίτιδας, κάτι που ακόμα δεν έχει αποδειχθεί. Μήπως υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που συμβάλουν στην εκδήλωση σοβαρής λοίμωξης, όπως π.χ. η ταυτόχρονη μόλυνση με άλλον ιό, όπως ο κορωνοϊός;
Θα είναι σημαντικό επίσης να καταγραφεί η ανοσολογική απόκριση των παιδιών σε αυτές τις περιπτώσεις και να συγκριθεί με την απόκριση που εμφανίζεται στις συνηθισμένες ήπιες λοιμώξεις από αδενοϊό. Παράλληλα θα πρέπει να ξεκινήσει άμεσα η έρευνα για την πρόληψη (εμβολιασμός) και τις θεραπευτικές επιλογές, όπως τα αντιιικά φάρμακα.
Μέχρι να απαντηθούν αυτά τα ερωτήματα και να προχωρήσουμε στη θεραπεία, οι γονείς θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί στο να εντοπίσουν τα συμπτώματα ηπατίτιδας στα παιδιά τους, όπως κιτρίνισμα των ματιών και του δέρματος (ίκτερος), σκούρα ούρα, φαγούρα στο δέρμα, αίσθημα κόπωσης και πόνο στην κοιλιά.
Σε αυτές τις περιπτώσεις, ο εργαστηριακός έλεγχος θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει, εκτός των άλλων και μοριακή ανίχνευση του αδενοϊού 41 σε δείγμα κοπράνων ώστε να διευκρινιστεί έγκαιρα εάν πρόκειται για ηπατίτιδα ιογενούς αιτιολογίας.
Ο θεράπων ιατρός – στην περίπτωση των παιδιών ο οικογενειακός παιδίατρος – είναι εκείνος που θα αξιολογήσει την κλινική κατάσταση του παιδιού, θα συστήσει τις απαραίτητες εξετάσεις για τη διάγνωση και θα προχωρήσει στην κατάλληλη θεραπεία.
