Κατευθυντήριες Οδηγίες Διατροφής για τα καρδιαγγειακά

Σύµφωνα µε πρόσφατα δεδοµένα της Αµερικανικής Καρδιολογικής Εταιρείας, η καρδιαγγειακή νόσος (CVD) είναι µία από τις σηµαντικότερες αιτίες θανάτου παγκοσµίως, αντιπροσωπεύοντας άνω του 31,5% των αιτίων ολικής θνησιµότητας [1].

Τα ανθυγιεινά πρότυπα διατροφής, όπως η υπερβολική πρόσληψη νατρίου, τα πρόσθετα σάκχαρα και τα ανθυγιεινά λίπη, σε συνδυασµό µε την έλλειψη άσκησης, την παχυσαρκία, τη γήρανση, τη γενετική προδιάθεση και το κάπνισµα, µεταξύ άλλων, είναι οι κυριότεροι παράγοντες που οδηγούν στην ανάπτυξη καρδιαγγειακών παθήσεων (CVD).

Επιστηµονικά στοιχεία αναφέρουν ότι διατροφικές συνήθειες που είναι κοντά στο πρότυπο της µεσογειακής διατροφής συµβάλλουν στην αντιµετώπιση των CVD’s και παίζουν σηµαντικό ρόλο στη διαχείριση και άλλων παραγόντων κινδύνου, όπως το υπερβολικό βάρος, η υπέρταση, ο διαβήτης και η δυσλιπιδαιµία, ενώ φαίνεται µέχρι και να προλαµβάνουν την εκδήλωση καρδιαγγειακής νόσου [2].

Η µεσογειακή δίαιτα (MeDiet) έχει µελετηθεί ευρέως για τις καρδιοµεταβολικές της ιδιότητες και τα ευεργετικά αποτελέσµατα που προσφέρει γενικότερα στην υγεία. Συγκεκριµένα, στη µελέτη ATTICA φάνηκε ότι 10% αύξηση της προσκόλλησης στη MeDiet συσχετίστηκε µε 15% µειωµένη πιθανότητα κινδύνου εµφάνισης CVD [3]. Επιπρόσθετα στη µελέτη PREDIMED (Prevención con Dieta Mediterránea), τη µεγαλύτερη παρεµβατική µελέτη σχετικά µε τη MeDiet, η οποία περιέλαβε 7.447 άνδρες και γυναίκες, 50-80 ετών, χωρίς εγκατεστηµένη καρδιαγγειακή νόσο, αλλά µε ισχυρούς παράγοντες κινδύνου εµφάνισης CVD, φάνηκε ότι οι συµµετέχοντες που ακολούθησαν τη MeDiet είχαν σηµαντικά χαµηλότερη εµφάνιση περιστατικών CVD (30%), σε σύγκριση µε αυτούς που ακολούθησαν δίαιτα χαµηλών λιπαρών. Σηµειώθηκε για ακόµη µια φορά η αξία της µεσογειακής διατροφής και ιδιαίτερα η κατανάλωση του έξτρα παρθένου ελαιόλαδου και των ξηρών καρπών στην πρόληψη των καρδιαγγειακών παθήσεων, αλλά και η υπεροχή της έναντι άλλων διατροφικών προτύπων, όπως αυτών µε χαµηλά λιπαρά [4].

Μέχρι τώρα, τα κύρια οφέλη της µεσογειακής δίαιτας (MeDiet) έναντι των CVD σχετίζονται µε τη βελτίωση της αρτηριακής πίεσης (BP), του λιπιδαιµικού προφίλ, του µεταβολισµού της γλυκόζης, των αρρυθµιών και του µικροβιακού εντέρου. O κύριος µηχανισµός που εξηγεί τη σχέση µεταξύ της MeDiet και του χαµηλού επιπολασµού των CVD είναι η αντιφλεγµονώδης δράση στο αγγειακό τοίχωµα, η οποία επιτυγχάνεται µέσω της ρύθµισης της έκφρασης προ-αθηρογενών γονιδίων, όπως η κυκλοοξυγενάση-2 (COX-2), η χηµειοτακτική πρωτεΐνη µονοκυττάρων-1 (MCP-1) και η λιποπρωτεΐνη χαµηλής πυκνότητας 1 (LRP1).

Αρκετές µελέτες και µετα-αναλύσεις κατέδειξαν ότι τα ευεργετικά αποτελέσµατα προέρχονται λόγω των συνεργιστικών επιδράσεων ποικίλων θρεπτικών συστατικών της µεσογειακής διατροφής και όχι ενός µεµονωµένου συστατικού.
Τα κυριότερα ευεργετικά τρόφιµα της µεσογειακής διατροφής είναι [2, 5]:

• Το ελαιόλαδο και η ελιά: Βελτιώνουν σηµαντικά την ενδοθηλιακή δυσλειτουργία.
• Οι ξηροί καρποί, ειδικά τα φιστίκια και τα καρύδια: Μειώνουν τον κίνδυνο ανάπτυξης CVD και βελτιώνουν το λιπιδαιµικό προφίλ.
  Η µέτρια κατανάλωση αλκοολούχων ποτών που έχουν υποστεί ζύµωση, κυρίως κόκκινου κρασιού και µπίρας: Έχουν καρδιοπροστατευτικά αποτελέσµατα µέσω αντιαιµοπεταλικών, αγγειοδιασταλτικών και αντιφλεγµονωδών ιδιοτήτων.
• Οι φυτικές ίνες από φρούτα, λαχανικά, προϊόντα ολικής αλέσεως και όσπρια: Μειώνουν τη συγκέντρωση χοληστερόλης και βελτιώνουν την αρτηριακή πίεση.
• Τα αντιοξειδωτικά µέσω φρούτων και λαχανικών, όπως ψευδάργυρος (Zn), σελήνιο (Se), µαγνήσιο (Μg), βιταµίνη C και Ε: Έχουν ισχυρή αντιφλεγµονώδη δράση.
• Πολλαπλές βιοδραστικές ενώσεις, όπως ωµέγα-3 λιπαρά οξέα, λυκοπένιο και πολυφαινόλες: Μειώνουν τα επίπεδα LDL και βελτιώνουν τους δείκτες φλεγµονής και οξειδωτικού στρες.
• 2-3 gr φυτικών στερολών ή φυτοστερολών: Μειώνουν τη LDL κατά περίπου 6%-15%.
• Το τσάι: Bελτιώνει την αρτηριακή λειτουργία και µειώνει τη συγκέντρωση χοληστερόλης.

Συµπερασµατικά, είναι προφανές ότι ακόµη και κάποιες µικρές, εύκολα εφαρµόσιµες και διατηρούµενες αλλαγές στη διατροφή, σε συνδυασµό µε έναν δραστήριο τρόπο ζωής µπορούν να έχουν σηµαντικό αντίκτυπο σε εξαιρετικά συναφή κλινικά αποτελέσµατα [2,5].

Βιβλιογραφία
Benjamin et al. Circulation 2017, Heart Disease and Stroke Statistics-2017 Update: A Report from the American Heart Association.
Casas et al. Int. J. Mol. Sci. 2018, Nutrition and Cardiovascular Health
Kastorini et al. Atherosclerosis 2016, ATTICA Study Group. Metabolic syndrome, adherence to the Mediterranean diet and 10-year cardiovascular disease incidence: The ATTICA study
Estruch et al. N. Engl. J. Med. 2018, Primary Prevention of Cardiovascular Disease with a Mediterranean Diet Supplemented with Extra-Virgin Olive Oil or Nuts.
Freeman et al. Journal of the American College of Cardiology 2018, A Clinician’s Guide for Trending Cardiovascular Nutrition Controversies, Part II